نویسندگان
چکیده
حرف اضافۀ «در» یکی از حروف اضافۀ مکانی[1]فارسی و روشنترین مفهومش، بیانگر رابطۀ هندسی- فضایی[2]بین شیء[3]متحرک (TR) و زمینهای[4](LM) است که در آن واقع شده است؛ اما این واژه درکنار مفهوم مکانیاش، مفاهیم غیرمکانی[5]یا حالتی[6]متعددی را هم منتقل میکند. حال، سؤال این است که آیا این مفاهیم، مستقل از هم هستند و بهطور تصادفی، به یک صورت واژگانی واحد نسبت داده شدهاند یااینکه به هم مربوطاند و ریشهای مشترک دارند. فرضیۀ مقالۀ حاضر، این است که پیامدهای نقشی متعلق به مفهوم مکانی حرف اضافۀ «در»، نقطۀ اتصال و ارتباط مفاهیم غیرمکانی این واژه با مفهوم مکانیاش هستند. برای روشنشدن این مطلب، نخست، براساس مثالهای موجود در متون نوشتاری معمول در زبان فارسی، کاربردهای مفهوم مکانی این حرف اضافه و پیامدهای نقشی مرتبط با این مفهوم را در بافتهای مختلف بهدست آوردهایم؛ سپس بافتهایی را شناسایی کردهایم که در آنها، زمینۀ جداشدن پیامدهای نقشی از فضاهای سازندۀ اولیهشان، یعنی رابطۀ هندسی- فضایی بین شیء و زمینه در مفهوم مکانی این واژه فراهم میشود؛ آنگاه به جداشدن پیامدهای نقشی مربوط به مفهوم مکانی این حرف اضافه، تبدیلشدن آنها به متغیرهای مستقل و درنهایت، شکلگیری مفاهیم غیرمکانی برای حرف اضافۀ «در» پی بردهایم؛ به این ترتیب، ارتباط بین مفاهیم بهظاهر دور از هم حرف اضافۀ «در» را مشخص کرده و درنتیجه، چندمعناییبودن آن را ثابت کردهایم.
کلیدواژه‌ها
